Porady.BE | Portal Porad dla Polonii w Belgii
Pomimo swobody przepływu kapitału gwarantowanej przez europejskie prawo traktatowe, niedochowanie obowiązków składania deklaracji, w sytuacji transgranicznego przewozu pieniędzy, grozić może nałożeniem wysokich kar. Aby nie być narażonym na wszelkiego rodzaju sankcje, należy być świadomym podstawowych przepisów unijnych w tym zakresie. Poniżej przedstawione zasady odnoszą się do obowiązku deklaracji przewożonych środków pieniężnych na zewnętrznych granicach Unii, oraz granicach wewnętrznych miedzy państwami członkowskimi.
Warto wiedzieć, iż osoba, która przekraczając zewnętrzne granice UE posiada przy sobie środki pieniężne o wartości 10.000€ (lub więcej), ma obowiązek złożenia deklaracji dewizowej organom celnym. Waluty obce są wyceniane w euro po kursie obowiązującym w dniu przekroczenia granicy. Obowiązek ten dotyczy wszystkich, zarówno obywateli Unii, jak i obywateli państw trzecich, którzy wwożą środki pieniężne do Wspólnoty lub wywożą je poza jej granice. Wymóg zgłoszenia środków pieniężnych został ustanowiony na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1889/2005 i on stanowi element strategii Wspólnoty mającej na celu zapobieganie braniu brudnych pieniędzy.
Środki pieniężne, które podlegają obowiązkowi deklaracji, oznaczają gotówkę̨ (banknoty i monety) oraz inne instrumenty płatnicze, takie jak czeki, instrumenty zbywalne, przekazy pieniężne itp. Informacje dotyczącej przewożonej kwoty należy zgłosić właściwym organom państwa członkowskiego, przez które dana osoba wjeżdża do lub wyjeżdża z UE. Najczęściej, rolę takiego organu sprawują urzędy celne. Sposób składania deklaracji regulowany jest przez prawo danego państwa i może się odbywać pisemnie, ustnie, bądź drogą elektroniczną. Wskazane jest, aby składający deklarację zażądał, aby informacje przekazane były droga pisemna i aby doręczona została mu kopia deklaracji. Uprawnienie to przysługuje każdej osobie na mocy rozporządzenia, a posiadanie takiej kopii może być przydatne w razie ewentualnych kontroli. Deklaracja powinna zawierać m.in. dane składającego deklarację oraz dane właściciela środków pieniężnych, informacje dotyczące kwoty i rodzaju środków pieniężnych, pochodzenia i zamierzonego celu przeznaczenia, a także informacje dotyczące przewidzianego odbiorcy środków pieniężnych.
Przedstawiciele właściwych organów mogą̨ sprawdzać przestrzeganie obowiązku złożenia deklaracji, przeprowadzając kontrole osób fizycznych. Obejmuje to kontrolę osób fizycznych, bagażu i środka transportu. Kontrola taka musi spełniać wymogi przepisów krajowych, obowiązujących na danym obszarze. W przypadku niespełnienia obowiązku złożenia deklaracji środki pieniężne mogą̨ zostać́ zatrzymane decyzją administracyjną zgodnie z przepisami krajowymi, następnie nałożone mogą zostać dodatkowe kary. Opisany wyżej obowiązek nie jest spełniony nie tylko w sytuacji, gdy deklaracja nie jest złożona, ale także kiedy przekazane informacje są nieprawdziwe lub niekompletne.
Zakres stosowanych sankcji regulowany jest przez prawo krajowe danego państwa. Prawo unijne stanowi jedynie, iż sankcje muszą być́ skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Komisja Europejska kontroluje implementacje prawa UE i może poprosić o zaostrzenie, bądź zmniejszenie dostępnych kar, tak aby spełniały swoją funkcję. W przypadku podejrzenia istnienia działań sprzecznych z prawem, niektóre z państw członkowskich mogą stosować surowsze sankcje administracyjne, takie jak, zajęcie lub zatrzymanie środków pieniężnych, (wyższe) grzywny, uwięzienie lub konfiskatę środków pieniężnych.
Rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE, przy czym jego przepisy nie naruszają krajowych środków kontrolowania przepływów środków pieniężnych w UE. Oznacza to, iż każde państwo członkowskie może nałożyć osobne obowiązki na osoby przewożące środki pieniężne miedzy tym państwem, a innymi państwami członkowskimi. Takie przepisy muszą być jednak zgodne z art. 65 Traktatu o Funkcjonowaniu UE, , który daje państwom członkowskim prawo do ustanowienia procedur deklarowania przepływu kapitału do celów informacji administracyjnej bądź statystycznej lub podejmowania środków uzasadnionych powodami związanymi z porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym, pod warunkiem że nie stanowią one arbitralnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w swobodnym przepływie kapitału.
Tego typu wewnątrzunijne kontrole środków pieniężnych na granicach z innymi państwami członkowskimi są stosowane przez następujące państwa członkowskie: Belgię, Bułgarię, Cypr, Danię, Niemcy, Hiszpanię, Francję, Włochy, Maltę, Polskę oraz Portugalię. W tym celu korzystają one z obowiązkowych systemów deklaracji z progiem w wysokości 10.000€, z wyjątkiem Portugalii, gdzie deklaracja jest dobrowolna, o ile osoba fizyczna nie zostanie poddana kontroli. Austria nie ogranicza kontroli środków pieniężnych do swoich granic, ale stosuje je na całym swoim terytorium. Hiszpania, podobnie jak Austria, wprowadziła krajowe środki kontrolne, jednak w odniesieniu do kwot w wysokości co najmniej 100.000€. Wielka Brytania nie wprowadziła rutynowych wewnątrzunijnych kontroli środków pieniężnych, ale na jej terytorium urzędnicy stosują (wyrywkowe) kontrole pasażerów i ich bagażu pod kątem przewożonej gotówki. Podobną procedurę stosuje Irlandia, jednak próg dla środków pieniężnych wynosi 6.438€.
Przekraczając granice należy zatem pamiętać o obowiązku deklaracji środków pieniężnych, aby nie narazić się na niepotrzebne trudności i dodatkowe koszty. Oprócz wymogu zgłoszenia kwoty powyżej 10.000€ na granicach UE, należy wiedzieć, iż niektóre państwa członkowskie posiadają własne przepisy celne dotyczące podróżowania wewnątrz Wspólnoty. Warto także zadbać o posiadanie dokumentów uprawniających do przewozu środków pieniężnych, takich jak zaświadczenie wystawione przez bank lub pisemne potwierdzenie ich uprzedniego przywozu do kraju, które mogą być wymagane przez organy kontrolne.